Uçağın uçuş veri kaydedicilerinden biri.
(Kaynak: www.ibtimes.com/AP)
Rusya’ya ait bir “devlet uçağı” (Tupelov-154), 25 Aralık 2016 (Pazar) günü, Soçi’den havalandıktan 70 saniye kadar sonra, yerden 250 metre kadar yükseklikte ve 360+ km/saat hızla uçarken, sağa yatışı takiben, denize düştü…!
Uçakta mürettebatla birlikte 92 kişi bulunmaktaydı… Tamamı hayatını kaybetti… Bu uçakta yolcu olan, Rusların Dünyaca tanınan “askeri müzik grubu / korusu”nun ( Alexandrov Military Ensemble) birçok üyesi de hayatını kaybetti…
Uçağın Karadeniz’e düşen enkazı sudan çıkarıldı. Yetkililer uçakta bulunan ve halk arasında “Kara Kutu” olarak adlandırılan (gerçekte turuncu renktedir) “Uçuş Bilgisi Kaydedicilerin” de, belirlenerek sudan çıkarıldığını duyurdular…
Kokpitte yer alan “Ses Kaydedici”nin (Cockpit Voice Recorder, CVR) enkazdan bulunarak dinlenen kaydına göre, pilot uçağın “flapları” ile ilişkili bir acil durumdan bahsetmekteydi… (Bir haber kaynağı, Yardımcı Pilotun İniş Takımlarını kapatmak isterken, yanlışlıkla, Flapları kapatmış (yukarı almış) olabileceğini ifade etti …!)
Acil durumun ani gelişmesi ve/veya başka sebepten dolayı, Pilotlar yaşadıkları (herneyse) durumu Hava Trafik Kontroluna bildirememişti… Bu sebeple, olayın meydana gelişi hakkında toplanabilen bilgiler sınırlıydı… Bir görgü şahidi uçağın düşük hızda ve yüksek hücum açıslı pozisyonundayken, kuyruğu ilk temas edecek şekilde denize düştüğünü bildirdi…!
Bu arada, enkazdan bulunan “Veri Kaydedici”lerden (Flight Data Recorder, FDR) birinin de ileri derecede hasarlı olduğu açıklandı… (Bu durum, en azından, uçaklarda kullanılan “Veri Kaydediciler”in performansının / yapısal bütünlüklerinin yeterliliğinin sorgulanması gerektiğini düşündürdü…!)
Bu kaza ile ilgili olarak iç ve dış basında bir çok haber-yorum yer aldı… Yapılan bu haber ve yorumlarda Pilot (Kullanım) Hatası başta olmak üzere, buzlanma, flap sistemi arızası (arıza hasar sebebiyle, flap simetrisinin bozulması), yakıt kirliliği sebebiyle motor durması, uçağın yeterli hız kazanamayarak stol (stall) olması, sabotaj,… olası sebepler arasında sayıldı… Bu arada, uçağın kalkışta “ağır olduğu” (yük taşıma limitinin zorlandığı) yönünde de beyanlar mevcut…!
Yetkililer tarafından yapılan ilk açıklamalarda uçağa bir terörist saldırısı olasılığının güçlü olmadığı ifade edildi…
Uçağın kontrollu uçuştan ayrılarak alçalma/düşme şekli “stol” sebebiyle düşmeyi andırmaktaydı… (Böyle bir olayda, genelde, hücum açısı ileri derecede artan uçak daha da hız kaybederek, sağa veya sola yatar ve dönerek alçalır…)
Diğer taraftan, Tu-154 uçaklarının sicilinin çok temiz olmadığı da bilinmekteydi… You Tube’de, bu görüşü doğrulayan videolar mevcuttu… Yine de, Tu-154’lere atfedilecek “tasarım yetersizliği”nin kanıtlanabilir olup olmadığı, benzer uçaklarda yaşanan kazalarla kıyaslandığında, tartışmaya açık görünen bir durum…
Şüphesiz, gerçekler, eğer Ruslar tarafından açıklanırsa öğrenilecektir…
Bu aşamada, kazanın “ana şüphelisi” durumundaki “flaplar” üzerine birkaç şey söylemek mümkün:
Bir uçağın kanadının gövdeye birleşim (arka) bölgesinde yer alan flaplar “taşıma/kaldırma” kuvveti artışı sağlayan araçlardır. Uçağın kalkışı ve inişi aşamalarında görev yaparlar… Flaplar, kalkıştan önce “kalkış” (take-off) pozisyonuna getirilir… Uçak yeterince yükselince flaplar yukarıya alınır (kapatılır)…Flapların uçuş süresince açık tutulması sakıncalıdır. Uçağın daha da hızlanmasını zorlaştırır… Hızı artacak (izafi) hava akımı bu flapları hasarlayabilir…
Basında yer alan bilgilerde, flapların kalkıştan önce “kalkış” pozisyonuna getirilmemiş (yeterince açılmamış) olması da bir olasılık olarak ileri sürüldü… Bu olasılık durumunda uçak, kalkışı takiben yeterince hızlı olarak yükselemeyecektir… Yine de bu durumun, Pilotlar tarafından, kalkış esnasında belirlenmiş olması ve gerekli tedbirin (gecikerek de olsa) alınmış olması beklenir… Yapılan açıklamalara göre Pilotlar yeterince tecrübeliydi…
Kazaya uğrayan Tu-154 33 yıldan beri kullanımdaydı, ancak, toplam gövde uçuş saati çok yüksek değildi… Diğer taraftan, iki yıl kadar önce önemli bir bakım-onarımdan geçmişti… Yine de, You Tube’deki bir video kaydına göre, başka bir Tu-154 “bakım-çıkışı uçuş testi”nde çok ciddi bir kumanda problemi yaşamıştı…!
Flaplar kalkış sürecinde sabit pozisyonda tutulurken, meydana gelebilecek bir flap hasarı flapların simetrisinin bozulmasına sebep olabilir… Bu da uçakta (hıza da bağlı olarak) güçlü bir yatış eğilimine sebep olabilir… Pilot, “…flaplar” derken neyi farketti / hissetti…henüz bilinemiyor…
Bu kazanın ilk bulguları Ocak 2017 sonuna kadar açıklanabilir…
Yararlanılan Kaynaklar:
https://www.youtube.com/watch?v=mvgvIxpNMn0
http://www.bbc.com/news/world-europe-38445258
https://www.rt.com/news/372130-tu154-plane-crash-malfunction/
