Glueball (Temsili)

(Kaynak:Spacedaily.com) 

“Gluon”, ışık  fotonu  ile  birlikte “boson” adı  verilen   atom altı  parçacık  grubunun    üyesi…Bilim  insanları  “Gluon”u  “kuvvet  taşıyıcısı” (kuvvet  oluşturucu – force  carrier)  olarak  kabul  ediyor…

Spacedaily.com’da 15  Ekim  2015  tarihinde  yayımlanan  bir  yazı bu atom  altı  parçacığa  ışık  tuttu…

Kısaca,  atom  çekirdeğini  oluşturan  iki  parçacık grubundan  maddeyi  oluşturanlar  “kuark”lar  (quark)  ve  bunlar  birarada  tutanlar  da “gluon”lar…Bunların  tümüne  “nükleon”  deniyor…

Bilim  insanları,  sadece “gluon”lardan  oluşan  yeni  bir  parçacık grubunun  varlığını uzun  zaman  önce ileri  sürdü  ve bunu  ”yapışıktop” (glueball)  olarak  adlandırdı… Bu  son  habere  göre, “yapışıktop”  sonunda  keşfedilmiş  görünüyor…

“Kararsız” (unstable)  olan   “glueball”ların  varlığı, sadece  çözünmeleri analiz  edilerek, endirek  yoldan   belirlenebiliyor… Bilim  insanları  bu çözünme  sürecini  henüz  açıklayamadı…!

Viyana  Teknik  Üniversitesinden  Profesör  Anton Rebhan ve   Frederic Brunner  “glueball” çözünmesini  hesaplamak  için  yeni  bir teorik  açıklama  geliştirdi…

Bilim  insanları, proton  ve  nötronun  “kuark”  adı  verilen  daha  küçük  parçacıklardan  oluştuğunu  belirlemişti… Bu  “kuark”lar  “güçlü  nükleer  kuvvet” (ya  da, “kuvvetli  nükleer  güç”-strong  nuclear  force)  tarafından bir arada  tutulmakta… (“Nükleer”  sözcüğü, doğal  olarak  hemen, radyoaktiviteyi  ve  atom  bombasını  çağrıştırıyor…! Aslında  basit  bir  sözcük: atom  çekirdeği  kastedilerek,  “çekirdeksel / çekirdekle ilintili”  demek… Ancak, atom  bombasına  giden  yolda  “ilk  kilometre  taşı”  olması  sebebiyle, bu  sözcükten  ürkülmesi  sebepsiz  de değil… Kısaca, “atom-altı”  parçacık  dünyası-biraz-tehlikeli-bir  dünya…!)

Parçacık  fiziğinde, tanımlanmış (bilinen) her  bir  kuvvetin özel tipte  bir atom  altı  parçacık  tarafından oluşturulduğu (mediation) varsayılıyor… Bu  durumda, “güçlü çekirdek  kuvveti”ni  oluşturan  parçacık “gluon”…!

Bilim  insanları, “gluon”un,  “foton”un (ışık parçacığı) daha  karmaşık  bir türü olduğunu düşünüyor… (Bu  arada,  fotonun,  yeterince  karmaşık  olduğunu  belirtelim…!)

Bilinen atomaltı parçacıklar

(Kaynak: Wikipedia)

Kütlesinin  mevcut  olmadığı  ileri  sürülen  “foton”lar   elektromanyetik  kuvvetin   “kuvvet taşıyıcıları / oluşturucuları”…! (Mıknatısların  oluşturduğu  çekim  kuvvetine  ışık  fotonlarının  sebep  olduğunu  düşünmek, biraz,  şaşırtıcı bir  durum… !  Ama, deneyler  onu  gösteriyor…)  Parçacık  fizikçileri, sekiz farklı çeşitteki “gloun”un  “güçlü nükleer kuvvet”in  oluşumunda  benzer  rol  oynadığını  düşünüyor…

 Bilim  insanları, yine  de,  önemli bir  hususa  dikkati  çekiyor… “Gloun”lar kendi  oluşturdukları kuvvetin  etkisinde  kalabilirken, bu durum  “foton”larda  gözlenmiyor…!

Kısaca, “foton”ların  birleşik/yapışık (bound) durumları  mevcut  değilken, saf  bir  nükleer  kuvvet  durumu  olan  “yıpışık/bitişik” (top)  olma  durumu  “gluon”lar  için  mümkün…!

“Kuark”  ve “gluon”ların teorik  olarak  ileri  sürülmesinden  hemen  sonra, 1972  yılında, fizikçi   Murray Gell-Mann  ve  Harald Fritsch  saf  “gluon”lardan  oluşan topakların mevcut  olabileceğini, gluonium” sözcüğünü  kullanarak,  ileri  sürdü…

Takibeden  dönemde, parçacık  çarpıştırıcılarında  birçok  yeni  parçacık  keşfedilmesine  rağmen, “gloun”ların  çok  kısa  ömürlü  olmaları  sebebiyle, bunların “saf  kuvvet  parçacığı”  olduğu  kesin  olarak  ispatlanamadı…

Prof. Anton Rebhan ve  onun doktora  öğrencisi  Frederic Brunner, farklı  bir  yöntemle,   “glueball”ların   “acayip  kuark”lara  (strange  quark) bozunma  yöntemini   açıkladı…

Yararlanılan Kaynaklar:

https://www.youtube.com/watch?v=Rk9KZLaVItI

http://www.spacedaily.com/reports/A_particle_purely_made_of_nuclear_force_999.html